Steeds vaker lees ik over en hoor ik van allerlei zogenaamde nieuwe vormen van yoga en wordt Yoga ook heel makkelijk met allerlei andere stromingen verbonden, zoals bijvoorbeeld Bikram yoga, Power Yoga, Bedrijfs yoga, Mindfulness Yoga, Tai Yoga, Acro Yoga, Yoga Pilatus en Conditie yoga.
Ik krijg dan soms de behoefte om de traditionele, maar toch levendige en actuele yoga zonder franje van de snelle verlichting of een fit lichaam, onder de aandacht te brengen.

Michelis maakt in haar boek: ‘A history of modern yoga’ het onderscheid tussen moderne yoga en klassieke yoga. Klassieke yoga is de yoga die beschreven wordt in de yoga sutra’s van Patanjali, en moderne yoga is de yoga die zich de laatste 150 jaar ontwikkeld heeft in interactie met het Westen. Mijn vraag is dan: ‘bestaat er wel een moderne yoga’? Zijn wij in het westen wel zo modern als wij denken als het om de yoga gaat?

Laten we gewoon beginnen bij het begin zoals Patanjali het heeft aangegeven in zijn eerste sutra’s. Hierin heeft hij heel duidelijk te kennen gegeven wat het doel van de yoga is.
yogas citta-vrtti-nirodhah
Yoga is het transformatie proces van bewustzijns lagen naar het zuivere bewustzijn.
In de volgende drie sutra’s legt Patanjali de essentie van Yoga uit.
Eerst, de methode van de Yoga is het stil zetten van de wijzigingen van de chitta. Ten tweede, het resultaat van deze beoefening is dat de ‘seer’ /ziener gevestigd is in zijn eigen, essentiële en fundamentele zelf. Anders, door de identificatie van de ziener met de wijzigingen van de chitta, accepteert de ziener de beperkte vorm als van hem zelf, voelt zich gescheiden en lijdt. Onwetendheid en bevliegingen zorgen voor de identificatie met de vorm. Lijden komt door de identificatie met dat wat beperkt en veranderlijk is. Indien een beoefenaar het identificeren verwijdert, kan de mind stil gezet worden, en realiseert de ziener het ware zelf. En dan kan men leven zonder lijden.

Deze tekst van Patanjali geeft helder aan dat het denken stilgezet dient te worden, ofwel dat het bereiken van het doel van yoga een innerlijk proces is en niet een fysiek proces. Het fysieke heeft een plek in de voorbereidende en voorwaarden scheppende fase van de yoga beoefening. Sterker nog, onze identificatie met ons lichaam of met een van onze 5 instrumenten [lichaam, zintuigen, mind, ego en intellect, ofwel de lagen van het bewustzijn] dienen we los te laten en we dienen ons te richten op ons innerlijke ware zelf, zoals Patanjali het heeft aangegeven. Door de overwaardering van het lichaam wordt het zeer moeilijk om tot onthechting te komen van onze identificatie met onze projectie van de wereld.
Het voorwaarden scheppende element in de yoga heeft echter al indrukwekkende effecten op zich zelf en dat is heel mooi. De fysieke effecten van de yoga zijn een goede en vitale conditie om lang en makkelijk in meditatie te kunnen zitten. De westerse mensen zijn deze effecten als doelen op zich gaan stellen en het hoofddoel wordt daardoor vertroebeld. Indien de asana’s appels zijn en de yoga de gehele fruitmand, dan zijn we de appels aan het opwaarderen alsof ze de complete fruitmand zijn? En dat kan het doel van het leven en yoga toch niet zijn?

'Het doel van het leven is de realisatie van het Brahm-bewustzijn, de vereniging met het Allerhoogste. De mogelijkheid om tot realisatie te komen lukt wanneer buddhi (kennis, wijsheid) zuiver en puur wordt.' Brahmrishi Vishvatma Bawra

Het is naar mijn mening een misvatting om over klassieke en moderne yoga te schrijven. Het licht van de zon is niet modern of klassiek. Het is zoals het is. Het doel van de Yoga is de eenwording met het allerhoogste, en dat doel is en blijft in wezen de kern van de yoga zoals die bedoeld is. De mens heeft zijn middelen waardoor het zich kan manifesteren en deze middelen veranderen niet van klassiek naar modern. De universele liefde uit het verleden is niet anders dan de universele liefde uit het heden. De 5 instrumenten zoals hierboven vermeld blijven onveranderlijk.

De yogi’s die de eenheid hebben gerealiseerd en zich weer begeven onder de mensen om ze deze kennis te geven zijn dezelfden. Zij weten dat onthechting van de 5 instrumenten en de wereld een centraal thema is in het leven van de sadhaka [hij die het spirituele pad bewandelt]. Het onthechten vraagt om discipline van het lagere zelf, daar waar tapah, [soberheid in al zijn aspecten] de centrale rol gaat spelen. Dit gegeven in onze westerse, overweldigende consumptiemaatschappij is moeilijk te realiseren. Het vraagt van de yogi een steeds duidelijkere vertaalslag van de filosofie naar het alledaagse leven.
Het vraagt van de westerling om tapah na te streven, daar de verleidingen waaraan hij wordt blootgesteld, zo groot en zo veel zijn. Het streven naar subdoelen lijkt de overhand te krijgen. En het streven naar die subdoelen wordt dan de moderne yoga genoemd. Die subdoelen zijn dan meer gericht op het grofstoffelijke lichaam [sthula sharira] en niet zozeer op het innerlijke pad via de meditatie. Het verkrijgen van een gezond lichaam, een krachtig en vitaal lichaam is een mooi streven geworden. Het is niet zo, dat ik hiermee wil aangeven dat asana’s geen belangrijke functie kunnen hebben, maar ik zou in dit stuk willen aangeven dat naar mijn mening het lichaam wordt overgewaardeerd onder het mom van (moderne, ware) Yoga. Of zoals ik al eerder aangaf dat de appel wordt verkocht alsof het de hele fruitmand is.
En dat, kunnen we toch wel stellen, is niet het geval of het nu modern of klassiek wordt genoemd. De kern van yoga, modern of klassiek blijft dezelfde, zoals Patanjali dat al heeft weergegeven. Asana’s hebben en houden een voorwaarden scheppende functie om tot yoga te komen. Het lichaam is een tijdelijk voertuig waar we met zorg mee om dienen te gaan. Dit komt naar voren in onze stretching en training door middel van de asana’s, de pranayama en de voeding.

De keuze voor de voeding die we nuttigen, dient niet bepaald te worden door onze tong, maar door onze wijsheid. Welk voedsel is goed voor ons lichaam? Onze 5 instrumenten zijn het eindproduct van wat wij tot ons nemen. Zowel lichaam als zintuigen als mind, ego en intellect worden beïnvloed door onze voeding.

Als we teveel aandacht schenken aan het lichaam en de zintuigen, wordt het moeilijker om ons ervan te onthechten. Zo wordt het ook omschreven in Yoga Yagya. Yoga yagya is een vorm van offeren en is gerelateerd aan de mind. Yoga yagya is meditatie. Onze mind functioneert in het midden van de vijf lagen van bewustzijn. Indien we de mind toestaan de zintuigen en het lichaam te volgen, dan halen we ons innerlijke doel [heelheid] niet. Yoga stuurt de mind juist in de richting van Zijn Bron, waar het onder bewind van het ego en het intellect komt. De mind laten leiden door de zintuigen en het lichaam wordt bhoga en geen yoga genoemd. Door toegewijde beoefening zullen de goede gedachten gaan overheersen en zal de mind meer stabiel, zonder verlangens en zonder lust zijn. Wanneer de mind gehecht is aan de objecten der zintuigen, blijven we gebonden. Wanneer de mind onthecht is, ervaren we vrijheid. Alle beperkingen en obstakels creëren we in de mind en we moeten er hard voor werken om ze te verwijderen.

'Interne zuiverheid en externe discipline zijn de basis van yoga'. Brahmrishi Vishvatma Bawra: ‘How to be a yogi’

Samengevat komt het er voor mij op neer dat men in het Westen eerder deelaspecten van de Yoga uitvergroot dan dat men er een moderne variant van maakt. En dat is in zich zelf is niet verkeerd, omdat de deelaspecten op zichzelf al ten goede kunnen komen aan het welzijn van de mensen en de samenleving.

Ik ben een groot voorstander van diversiteit binnen de yoga, omdat de menselijke state of mind ook zo divers is. Zolang we maar de eenheid in diversiteit blijven zien, is het prima. Het enige waar wij in het westen voor moeten waken is om te doen alsof de ‘moderne’ vormen van yoga representatief zijn voor wat Yoga werkelijk is. Een bepaalde bescheidenheid en relativeringsvermogen zouden we ons in het westen wel wat meer eigen mogen maken. Door te benadrukken dat wij dit deelaspect van de yoga op een passievolle manier hebben uitgewerkt en ten goede kunnen wenden voor de samenleving. Het innerlijke pad naar onze ware zelf behelst echter veel meer dan waar in moderne vormen van yoga naar wordt verwezen. Het kan wel een prima voorbereiding zijn op weg naar. Om werkelijk die rust en kalmte te verkrijgen die we zoeken, zodat we via de meditatie de innerlijke reis kunnen beginnen.

Ron van der Post

'Yoga is het zoeken naar een state of mind waarin we niet meer hoeven te vechten, waar alleen kennis is en haar bijproduct de goddelijke liefde. Ontrafel de versluiering van je mind om God te kunnen zien' Swami Yogananda Parivrajaka
'Yoga beoefenen zonder te mediteren is als droogzwemmen'. 
'De moeilijkste oefening in de Yoga, is niet het stil zitten maar het in stilte kunnen zitten'.